De watersnoodramp van 1993

Door Jeu Derikx

Door de zware regenval in Frankrijk, Belgie en Nederland kwam er zoveel water door de Maas dat deze ver buiten haar oevers is getreden. Alle dorpen en steden langs de Maas hadden veel hinder van de hoge waterstand. Het waterpeil van de Maas was de hoogste sinds 1926.

Ook de gemeente Broekhuizen bleef niet gespaard.
In het dorp Broekhuizen viel het nogal mee: de Veerweg met enkele gebouwen stonden in het water, onder andere restaurant het Veerhuis tot 1\2 meter, en het Brouwershuis ca 20 cm.
Tuinder H. Cornelissen op de Genenberg was bang voor het overlopen van de Molenbeek bij de Roathweg. Hij had pas nieuwe slangkomkommers geplant. Door in allerijl dijken aan te leggen heeft hij het droog gehouden.
Ook de Molenberg werd door het water omgeven, met een roeiboot werden de boodschappen gedaan.


Het dorp Broekhuizenvorst en het gehucht Ooijen werden zwaar getroffen.

Woensdag 22 december.
Een deel van het dorp begint vol te lopen en het water blijft maar stijgen.

Donderdag 23 december.
De eerste bewoners van Op de Spekt, Op de Kamp en de Maasstraat worden uit hun huizen verdreven door het oprukkende water. Ook de Broekstraat, de Ooijenseweg en Ooijen lopen onder. Kasteel Ooijen loopt ook vol en de camping loopt bijna geheel onder.
Deze dag is de kwekerskas van Ger Hermans aan de Broekstraat ondergelopen en veel planten en struiken zijn door het water meegesleurd. Gerrit en Koos zelf waren op vakantie in Amerika en werden hals over kop teruggeroepen. Met man en macht heeft men er gewerkt om er nog te redden wat er te redden viel. De aangelegde dijken konden de druk niet meer houden en alles liep onder water.
Ook op de Ooijenseweg ging het water over de weg.
De tuinderskas van Frans Derikx begon ca 19.00 uur onder te lopen. Met een 20-tal mensen werden de steenwol matten omhoog gehaald en de machines op pallets gezet. Gelukkig stonden er nog geen planten in de kas. Het water in de kas bereikte een hoogte van ca 60 cm.
Tuinder Haij Custers aan de Broekhuizerweg dacht dat het water niet bij hem in de kas zou komen, hij begon vrijdagmorgen met het poten van de tomatenplanten. Het zou echter anders uitpakken: nog diezelfde middag lopen de sloten rond de kas vol met water afkomstig vanaf de Heming en met grondwater. Met het aanleggen van dijken en met pompen probeert men het droog te houden: het was tevergeefse moeite en de planten worden er weer snel uitgehaald.

Doordat het water met veel kracht over de Ooijenseweg en de Ooijensedijk komt loopt het hele achterland (broek) vol. Op de Zeelberg achter Beurskens en Gooren en op de Ganzenkamp bij Jenniskens worden op 23 december dijken aangelegd die later nog met zandzakken worden verstevigd. Vooral de dijk bij Jenniskens is op vrijdag 24 december kritiek: het water komt zelfs onder de dijken door. Op 25 december loopt de oude Maasarm op de Zeelberg helemaal vol met water dat bij Van Leendert over de Ooijenseweg stroomt. Het peil komt zo hoog dat Beurskens en Gooren alsnog dreigen onder te lopen. Zaterdagmiddag 25 december wordt op de hoek Zeelberg - Ganzenkampstraat begonnen met pompen. Met zeven tractors en enkele losse pompen wordt het water over de Ganzenkampstraat heen gepompt het achterland in, dit tot grote woede van Jan Burgers die meent dat hierdoor zijn eigen lossing in gevaar komt. Op zondag 26 december komen er nog enkele tractors en pompen bij, en blijven tot middernacht draaien. Enkele pompen blijven draaien tot 4 januari 1994, zodat het water uit de kas van Frans Derikx blijft.

Het buurtschap Ooijen krijgt ook veel te verduren, ook hier worden op verschillende plaatsen dijken aangelegd, vooral bij Hoeve de Hor. Ook hier blijken ze niet bestand tegen het oprukkende watergeweld. De veestapel van Hoeve de Hor (Linders) wordt ijlings naar Merselo en Swolgen overgebracht. Het woonhuis komt niet onder water te staan daar dit gebouwd is op de waterstand van 1926.
Jan Valcks en Harrie Haenen van de Horreweg worden vrijdag 24 december door de militairen uit hun huis gehaald, dat ca 50 cm in het water staat. Jan en Harrie hadden al twee dagen op zolder doorgebracht en wilden eerst nog niet uit hun woning.

Vrijdag 24 december.
De Maas bereikt haar hoogtepunt in onze gemeente.

Om ca 15.00 uur is Kasteel Ooijen geheel ondergelopen en ook een gedeelte van de camping staat blank. Het restaurant blijft droog doch de stroom is deels uitgevallen. Restaurant eigenaar Jules Peeters moet voor de Kerstdagen ca 450 gasten afbellen. Het was aanvankelijk de bedoeling dat de gasten in het dorp opgehaald zouden worden met de vrachtauto's van de Fa. Van Leendert, maar de Fa. Van Leendert durft het niet aan de mensen achterop de wagen te vervoeren, vanwege de sterke stroming op de Ooijensedijk.
Oerlemans Diepvries Centrale houdt het maar net droog. Het personeel wordt met een bulldozer naar het werk gebracht.

KERKDIENSTEN
De nachtmis op 24 december om 22.00 uur wordt door een gedeelte van het Kerkkoor gezongen, terwijl een kopergroep van de Fanfare verstek moet laten gaan. Ook de Herdersmis van 25 december 's morgens om 9.00 uur kan niet door de " Kerkuulkes " worden gezongen. En de Fanfare kan de Hoogmis evenmin muzikaal opluisteren. Pastoor Leopold van Rooijen toont begrip voor deze situaties.

OPVANG
In het schoolgebouw is een noodopvang ingericht doch niemand maakt hiervan gebruik omdat de geëvacueerde mensen bij hun familie onderdak vinden. Ook op het gemeentehuis is dag en nacht iemand aanwezig voor het verstrekken van informatie. In totaal zijn 20 gezinnen uit hun huizen gegaan. In de Maasstraat mevr. de Boer, de dames Verheijen, Brouwers, de fam. Vervoort, de fam. Muijsers, de fam. Janssen, Timmermans, een gedeelte van Op de Kamp, Op de Spekt en de Mgr. Hermansstraat.

De dorpen trekken ook veel watertoeristen, tot ongenoegen van veel bewoners. Daarom worden ook de wegen rondom de dorpen afgezet, ook om deze zoveel mogelijk te sparen. Het afzetten van de wegen wordt verzorgd door leden van de Fanfare Broekhuizenvorst en Ooijen.

Zaterdag 25 december
8.00 uur: het water is slechts enkele centimeters gezakt, maar zaterdagavond is het water al een 10 á 15 cm gezakt. Het peil op de Zeelberg blijft met pompen stabiel. Het waterpeil was ca een 1\2 meter lager dan in 1926 doch enkele centimeters hoger dan in 1920.

Zondag 26 december
ca 10.00 uur: als eerste komen Pim Schrijver en dochter met de fiets door het stromende water vanuit Ooijen naar het dorp terwijl Con Lijnders, Leo Lenssen, Lambert van 't Groenewolt en Jeu Derikx vanuit het dorp door het water naar Ooijen fietsten. Het was wel oppassen geblazen vanwege de toch nog sterke stroming op de Ooijensedijk. Door de sterke stroming is een gedeelte van de Ooijensedijk weggeslagen, de elektriciteits- en telefoonkabels lagen bloot.



TERUG NAAR HUIS
Op 26 - 27 - 28 en 29 december keerden de mensen weer naar hun woningen terug en kon de schade worden opgemaakt en alles weer opgeruimd en hersteld.
Het duurde tot het eind van januari dat de Maas weer op haar normale winter niveau was.
Het hoge water is een machtig schouwspel, doch voor de gedupeerden minder prettig. De bewoners van beide dorpen en zelfs daarbuiten hebben elkaar bij deze nare situaties voortreffelijk geholpen. Ook de Politie, brandweer, medici, militairen en nog vele anderen hebben hun uiterste best gedaan.

TOTAAL ONDERGELOPEN
In totaal is ruim 250 hectare gemeentelijk grondgebied onder water gelopen, bijna een kwart gedeelte van de gemeente Broekhuizen. Twintig huizen zijn ondergelopen.

SCHADE
De totale schade in de gemeente Broekhuizen wordt geschat op ruim 1 miljoen gulden: 160.000 gulden schade aan wegen en aan hulpverlening, 150.000 gulden schade bij particulieren en 750.000 gulden schade bij bedrijven.

EEN BEJAARDE MAN VERTELDE: ALS MEN DE MAAS VOOR KERSTMIS ZIET, ZIET MEN ZE LANG. DEZE KERSTMIS 1993 ZAL BIJ VELEN VAN ONS ONVERGETELIJK ZIJN.