Maatregelen/Maaswerken/Maascorridor

Om de strijd tegen het hoge water te coordineren werken Rijkswaterstaat (onderdeel van het Minsiterie van Verkeer en Waterstaat), het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de provincie Limburg, samen in het project Maaswerken. Voor Limburg zijn projecten geïnitieerd voor het zuidelijke deel van de Maas (de Grensmaas) en voor het noordelijke deel (de Zandmaas).
Ook is na de overstromingen van 1993 en 1995 in de regio Venlo het samenwerkingsverband Maascorridor ontstaan, een samenwerkingsverband van gemeenten, natuurorganisaties, provincie en andere partijen in Noord-Limburg. Zij werken samen aan drie doelstellingen:

  • Bescherming tegen hoogwater van de Maas.
  • Het realiseren van aaneengesloten riviernatuur.
  • Het vergroten van de toeristisch-recreatieve aantrekkelijkheid van de Maas
Projecten

Om de doelstellingen te kunnen realiseren is een aantal projecten geïnitieerd. Diverse projecten die in het kader van de Maaswerken (dus voor heel Limburg) zijn of zullen worden uitgevoerd geven elders een betere bescherming, maar een aantal daarvan leidt in onze dorpen tot een hogere waterstand.
Hier wordt volstaan met een opsomming van de (beoogde) projecten nabij onze dorpen.

Op 10 november 2011 is een bestuursaccoord gesloten tussen provincie, gemeenten en Waterschap over de Maasbeveiliging en het project oude Maasarm Ooijen - Wanssum.

Hierna wordt een korte beschrijving van de projecten gegeven, gevolgd door een samenvatting van het bestuursakkoord voor de Maaswerken.

Het plan van Smals Beheer BV om zand en grind te winnen nabij Ooijen, en daarmee voor een deel invulling te geven aan de hoogwatergeul en de reactivering van de oude Maasarm, wordt in een aparte pagina besproken.

Als aanvulling op de hierboven genoemde maatregelen heeft Rijkswaterstaat op 21 april 2008 plannen gepresenteerd om de Broekhuizerweerd en de Eikenweerd aan te passen, zodat ook daarvan een positief effect op de verlaging van het waterpeil kan worden bereikt.
Klik hier om de toen gehouden presentatie te bekijken.

In oktober 2012 werd bekend dat de dijken, met name het deel tussen Well en Broekhuizen onveilig zijn. Klik hier om naar de informatie daarover op deze pagina te gaan.

Weerdverlaging en hoogwatergeul bij Ooijen

Tussen Ooijen en de Maas ligt een brede weerd, die kan worden verlaagd. Ook kan er een hoogwatergeul worden gegraven, waardoor een gebied van open water ontstaat. Deze geul dient bij hoog water als overloopgebied. Dit plan wordt nog onderzocht. (zie ook bij zandwinning bij Ooijen, het plan Smals).

De foto is ongeveer op de plaats gemaakt waar de weerdverlaging en de hoogwatergeul zijn gepland.

Broekhuizer Molenbeek

Door de beek over 1,5 kilometer een meer natuurlijk karakter te geven en daarnaast een wandelpad te creëren zal een verbinding ontstaan van de bron (in het Schuitwater) tot aan de uitmonding in de Maas (in het centrum van Broekhuizen). Dit plan is van toeristisch-recreatieve waarde en is nog niet gerealiseerd.

Dat de waterstand kan varieren is te zien op deze foto die in de warme en droge zomer van 2006 is gemaakt. De Molenbeek staat hier droog.

Omgeving passantenhaven

Bij het veer in Broekhuizen ligt een passantenhaven. De gemeente Horst aan de Maas streeft naar een directe verbinding tussen de veerstoep van Broekhuizen, via de passantenhaven, naar de Marsstraat, en naar een wandel- en fietsroute naar de Broekhuizerweerd.

Uitbreiding Broekhuizerweerd

Het natuurgebied Broekhuizerweerd ten zuiden van Broekhuizen is in 1995 na kleiwinning voor de ophoging van de kades ontstaan en later uitgebreid. Het wordt door Staatsbosbeheer beheerd. Ook is het aangrenzende Aastbroek in beheer gekomen bij Staatsbosbeheer, waardoor één natuur- en wandelgebied is ontstaan.
De natuur heeft hier meer dan 10 jaar zijn gang kunnen gaan, waardoor er een uitgebreide vegetatie is ontstaan, die de vrije doorstroming van het water echter beperkt. Daarom heeft Rijkswaterstaat opdracht gegeven voor aanpassing van het gebied. De plannen daarvoor zijn in april en oktober 2008 aan de bevolking gepresenteerd. Zie daarvoor onder de knop De Maas en Maaswerken/plannen voor de Broekhuizerweerd.

Fiets-wandelpad Broekhuizenvorst-Grubbenvorst

Vanuit Broekhuizen loopt via de Marsstraat een goede verharde fiets- en wandelverbinding naar Lottum. Deze weg is echter (gedeeltelijk) eigendom van een zandwinnings-/ontgrindingsbedrijf. De wandelmogelijkheden over onverharde paden kunnen nog worden uitgebreid. Het is nog niet duidelijk of in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg de mogelijkheid wordt opengehouden om in dit gebied opnieuw tot zand- en grindwinning over te gaan.

Reactivering oude Maasarm bij Ooijen

Tot 1995 stroomde bij hoogwater een deel van het Maaswater ter hoogte van Ooijen via een oude Maasarm richting Wanssum. Sinds 1995 is deze natuurlijke omleiding met een kade ter hoogte van Ooijen geblokkeerd. Bij hoogwater stroomt de oude Maasarm wel weer vol via Wanssum (het water stroomt van daar weer terug, met overstromingen tot gevolg), maar de functie van nevengeul is verloren gegaan. Afsluiting van deze geul is een van de maatregelen die tot nog hogere waterstanden bij Broekhuizen, Broekhuizenvorst en Ooijen hebben geleid. Daarom is het project "reactivering oude Maasarm" aan de projectenlijst toegevoegd.
Op 10 november 2011 is een bestuursaccoord gesloten tussen provincie, gemeenten en Waterschap over de Maasbeveiliging (zie hierna) en het project oude Maasarm Ooijen - Wanssum.

Zie ook bij Maaswerken/reactivering oude Maasarm.
Sluitkades Broekhuizen

Zoals ook hierboven is vermeld, is en worden in het kader van de beveiliging tegen de hoge waters een aantal maatregelen genomen. Op de plekken waar de maatregelen niet toereikend zijn, zullen sluitkades worden aangelegd. Dit moet uiterlijk in 2015 zijn gerealiseerd.
Bij  Broekhuizenvorst en Ooijen zijn na 1995 kades aangelegd, die echter niet (meer) aan de norm van een beveiliging van 1:250 (statistisch gezien één overstroming in 250 jaar) voldoen. Deze kades zullen dus moeten worden opgehoogd.
Broekhuizen is nog niet beveiligd. De beveiliging bij Broekhuizen zou in eerste instantie tijdens de tweede fase van de dijkverbetering in Limburg aan bod komen, en worden betaald door Maaswerken. In de jaren 2005 en 2006 is de wet echter gewijzigd. Sindsdien zijn de dijken in Limburg onderdeel van de Wet op de Waterkeringen. En daarin is de kade bij Broekhuizen niet opgenomen.
Omdat er meerdere partijen zijn betrokken (Maaswerken, Waterschap, Rijkswaterstaat, gemeente) was niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor de aanleg van de sluitkades.
Het gevolg is dat niemand juridisch en financieel verantwoordelijk is om de kades bij Broekhuizen aan te leggen. Er is dus een tijdlang niets gebeurd.
Door de Dorpsraad is de afgelopen jaren bij herhaling bij de gemeente aangedrongen op beveiliging van Broekhuizen. De gemeente heeft zich inmiddels in 2007 bereid verklaard om de aanleg van de kades voor te financieren.
De gemeente is medio 2008 (volgens Dagblad De Limburger) van menig dat de kades er in het kader van de wettelijke mogelijkheden wel zullen komen.
En indien dat niet het geval is, zal de aanleg worden betrokken bij de plannen om de oude Maasarm opnieuw in gebruik te nemen. Daarbij is echter afgesproken dat de aanleg van de sluitkades niet ten koste mag gaan van de andere plannen voor dit gebied. En dat terwijl van de gemeente Host aan de Maas een financiële bijdrage wordt gevraagd, die gefinancierd zal moeten worden uit de zand en grindwinning bij Ooijen. Maar de ingebruikname van de oude Maasarm is medio 2008 nog in studie en ook over zand en grindwinning is dus nog geen besluit genomen. Het gaat wellicht te ver om te spreken over op drijfzand gebaseerde financiering, maar de bevolking ziet graag meer voortgang bij het beveiligen van de dorpen.

In de zomer van 2009 werd bekend dat de sluitkades niet voor 2015 gerealiseerd zullen worden, maar enkele jaren later.

Er is in 2010/2011 een stappenplan gemaakt voor de beveiliging van Broekhuizen. Burgemeester en Wethouders van Horst aan de Maas hebben, in de op 8 september 2011 gehouden vergadering met de Dorpsraad, toegezegd dat dit plan in dezelfde maand met de direct betrokken bewoners wordt besproken.

Bestuursakkoord 10 november 2011

Op 10 november is een bestuursakkoord getekend tussen staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu), Gedeputeerde Van der Broeck (Limburg) en de beide Limburgse Waterschappen over de maatregelen die nodig zijn voor het Grensmaasproject, de gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum en voor de integrale bescherming tegen hoogwater in de Maas.
Uit het persbericht:
"De Maas moet een hoogwatergolf van 3275 kuub/per seconde veilig kunnen verwerken. Alleen dan is Limburg beschermd tegen een hoogwatergolf die eens in de 250 jaar voorkomt. Daartoe moeten nog keringen worden aangelegd, verlegd of verhoogd. Dit wordt zo spoedig mogelijk ter hand genomen en zal in 2020 in uitvoering zijn gebracht. Dit wordt ter hand genomen door de Waterschappen Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas. Bij realisering hiervan wordt ook rekening gehouden met prognoses dat de Maas nog veel meer water (4600 kuub/per seconde) moet kunnen verwerken als gevolg van klimaatverandering. Een en ander kost 170 miljoen euro, waarvan de helft voor rekening van de Nederlandse Waterschappen komt en de andere helft door het Rijk wordt betaald".
Uiterlijk 2020 moet heel Limburg dus beschermd zijn tegen hoge waters die een keer in de 250 jaar voorkomen. De staatssecretaris gaat echter nog niet uit van het verwerken van zeer grote waterstanden (de genoemde 4600 kuub/seconde). Bij de bouw wordt wel alvast rekening gehouden met de voorspelling dat het weer extremer wordt, zodat ophoging in de toekomst mogelijk moet zijn zonder het fundament aan te hoeven passen. De staatssecretaris heeft meegedeeld dat de budgetten niet meer verhoogd zullen worden.
Met het akkoord lijkt een eind gekomen te zijn aan de onzekerheid rond de aanleg van kades die al in 1995 is afgesproken, en die al in 2012 gerealiseerd zou moeten zijn, maar eerst is uitgesteld tot 2015 en nu dus in de periode tot 2020 uitgevoerd gaat worden.
Maar over de beveiliging hebben zowel de staatssecretaris als de voorzitter van het waterschap aangegeven dat het, door een mogelijke besparing van de kosten door de volgorde en uitvoering van de werkzaamheden te wijzigen, bespreekbaar moet zijn om de veiligheid pas een of twee jaar na 2020 te garanderen!

De dijken zijn onveilig (oktober 2012)

Het dagblad De Limburger meldt dat: "van de dijken tussen Mook en Swalmen die in 1996 na de overstromingen van de Maas zijn aangelegd, 10 procent onveilig is.
Het waterschap Peel en Maas legde na de overstromingen over zeventig kilometer tijdelijke dijken aan.
Uit onderzoek is nu gebleken dat zeven kilometer daarvan in slechte staat verkeert. Of de ondergrond is 'lek', waardoor er water onder de dijk door kan stromen, of de dijk zelf vertoont zwakke plekken, waardoor hij door kan breken. Met name de dijken tussen Well en Broekhuizen zijn er slecht aan toe.
Het waterschap wil geen geld meer steken in het herstellen van de dijken, omdat die uiterlijk 2024 allemaal moeten zijn vervangen door definitieve exemplaren die een hogere beschermingsfactor bieden. Om de tussenliggende periode te overbruggen, neemt het waterschap samen met de Veiligheidsregio Limburg-Noord en de gemeenten een aantal extra maatregelen. Zo worden de bedreigde dijken tijdens hoogwater extra gecontroleerd en wordt eerder besloten om gebieden achter de slechte dijken te ontruimen. Verder zijn in de hoogwaterloods in Horst twee noodcontainers met pompen, slangen en reparatiemateriaal gestationeerd om in geval van nood meteen uit te kunnen rukken.
Indien nodig worden slechte stukken dijk bij hoogwater versterkt met zandzakken".

De Volkskrant van 13 oktober meldt het volgende:
"Rivierdijken zijn volgens een nieuwe rekenmethode kwetsbaarder dan gedacht. Over een lengte van 540 kilometer lopen dijken bij langdurig hoogwater het risico dat zand onder de dijk wegspoelt, wat de kans op instortingen verhoogt.
Dat blijkt uit onderzoek dat ingenieursbureau Arcadis heeft gedaan in opdracht van zeven waterschappen langs de Maas, Rijn, Waal en IJssel. Vooral bij dijken gebouwd op zandgronden kan grondwater in de dijk komen en zand wegvoeren, waardoor een holte ontstaat en de dijk wordt verzwakt.
Om dit zogenoemde "piping" tegen te gaan, is volgens Marius van Herpen van Waterschap Rivierenland de komende jaren grofweg 2 miljard euro nodig. "In 2012 willen we de meest urgente plekken in kaart brengen en zo snel mogelijk versterken.
Het verschijnsel piping is niet nieuwe, maar er bestaan al langer twijfels over de risicoberekening ervan door Rijkswaterstaat. Inzichten opgedaan bij de watersnoodramp in New Orleans in 2005, hebben mede geleid tot de
nieuwe rekenmethode."

Aanvulling december 2012
Het Waterschap Peel en Maasvallei heeft laten weten dat het niet heeft geparticipeerd in het onderzoek van Arcadis, maar in 2011 zelf een onderzoek heeft laten instellen door Royal Hashkoning.

De dorpsraad reageert (november 2012)
In verband met de berichten over de onveilige dijken heeft de dorpsraad een brief aan het Waterschap Peel en Maasvallei gezonden, waarin om opheldering wordt gevraagd. Een afschrift daarvan is naar het college van B&W en naar de raadsfracties gezonden.
Klik hier om de brief te lezen.

Beantwoording van de brief van de Dorpsraad en presentatie door het waterschap (december 2012)
Het Waterschap Peel en Maasvallei heeft in de op 13 december gehouden vergadering van de dorpsraad een presentatie gegeven over de hiervoor geschetste problematiek. Deze presentatie is te zien door op deze link te klikken.

Ook heeft het waterschap de brief van de dorpsraad beantwoord. Klik hier om het antwoord te lezen.

voor meer informatie: www.maascorridor.nl